Esmeri Alev Ekebaş

Dekompresyon hastalığı, halk arasında ‘vurgun’ olarak bilinir. Dalgıçların derinlerden birdenbire yüzeye gelmesi ile ortaya çıkar. Bu nedenle, dalışlarda yüzeye yavaş gelme, gerekiyor ise dekompresyon durağı gibi kurallar vardır…

Esmeri Alev Ekebaş Yazdı

---

* Esmeri Alev Ekebaş:  Profesör Doktor Akın Akın S. Toklu, okurlarımıza kendinizi tanıtır mısınız?

Profesör Doktor Akın S. Toklu: 1963 yılı, Anamur doğumluyum. Çocukluk ve gençliğimden bu yana dalış meraklısıyım. Orta öğretimimi Antalya’da Aksu Öğretmen Lisesi’nde tamamladıktan sonra, ilk sene girdiğim sınavda hayalimdeki Denizcilik Yüksekokulu’nu ilk tercihime yazdım. Ancak o sınavda son tercihime girdim. Takip eden yılda, aynı okulu ikinci tercihime yazdım, ancak gene kazanamayıp bu sefer ilk tercihime girdim!

Hacettepe İngilizce Tıp’ta başladığım tıp eğitimimi, İstanbul Tıp Fakültesi’nde tamamladım. Mecburi hizmetimi Sivas, Gölova’da; askerlik hizmetimi II. Dağ ve Komando Taburu Tabibi olarak Hakkari’de tamamladıktan sonra kısa bir süre Isparta’da çalıştım. 1994 yılında, o zamanki adı ile Deniz ve Sualtı Hekimliği alanında Uzmanlık Eğitimi’ne başladım. Halen İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp AD’da Öğretim Üyesi ve Anabilim Dalı Başkanı olarak görev yapıyorum.

İLGİLİ SINAVI KAZANAN HEKİMLER 3 YILLIK UZMANLIK EĞİTİMİNE KATILMA HAKKI KAZANIRLAR

*Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp AD nedir?

Eski adı ile Deniz ve Sualtı Hekimliği, yeni adıyla Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp, tıbbın diğer branşları gibi bir uzmanlık dalı olup, istemeleri halinde Tıp Fakültesi’ni bitirmiş hekimlerin gerekli sınavda yeterli başarıyı sağlayarak üç yıl süren Uzmanlık Eğitimi’ne katılabilecekleri bir alandır. Bu uzmanlık alanı, dalgıçların ve basınç altında çalışanların muayeneleri, dalışa bağlı ortaya çıkan sağlık sorunlarının tedavisi, dalış ya da basınç altında olmakla ilgisi olmayan bazı hastalıkların tedavisi için basınç odasında uygulanan hiperbarik oksijen tedavisi ile ilgilenmektedir.

Emboli; damarlar içerisinde tıkanıklığa neden olabilen pıhtı, yağ parçacıkları ya da gaz kabarcığı gibi bir oluşumun yer almasıdır. Arteriyel gaz embolisi; atardamar içinde gaz kabarcığı bulunması demektir

* Dekompresyon hastalığı nedir?

Dekompresyon hastalığı, halk arasında ‘vurgun’ olarak da bilinen, çevre basıncının aniden düşmesi ile vücutta çözünmüş olan nitrojen ya da başka bir inert gazın, dokularda ya da dolaşımda kabarcıklar oluşturması sonucu ortaya çıkan hastalıktır.

Bu durum, havacılarda, kabin basıncı ayarlanamayan hava araçları ile aniden irtifaya çıkmakla ya da dalgıçların derinlerden birdenbire yüzeye gelmesi ile ortaya çıkar. Bu nedenlerden, dalışlarda yüzeye yavaş gelme, gerekiyor ise belirli derinliklerde inert gazı atmak için bekleme (dekompresyon durağı) gibi kurallar vardır.

Dalış eğitimlerinde ilk öğretilen altın kural: ‘Asla nefes tutma’dır

* Arteriyel gaz embolisi nedir?

Emboli demek; damarlar içerisinde, normalde bulunmaması gereken, damarların tıkanmasına da neden olabilen, pıhtı, yağ parçacıkları ya da gaz kabarcığı gibi bir oluşumun yer almasıdır. Arteriyel gaz embolisi; atardamar içinde gaz kabarcığı bulunması demektir. Bu durum, bazı dalış kazalarında görülebilir. Gazın kaynağı, akciğerlerdir. Akciğerlerde, solunan gazın genişlemesi ve basınç artışı, akciğerleri oluşturan baloncuk şeklindeki alveolleri yırtacak düzeyde olur ise; gaz, alveol dışına çıkabilir. Bazen de alveol çevresindeki damar içine girebilir. Buradan kalbin sol tarafına giden kabarcık, vücudun herhangi bir yerindeki damarı tıkayabilir ve bazen hayatı da tehdit edebilen durumlar söz konusu olur.

Bir kişi dalmak istiyorsa… Herhangi bir zamanda bilinç kaybına neden olabilecek bir hastalığı; akciğer veya kalp rahatsızlığı ve dokularında hava hapsine yol açabilecek bir durum söz konusu olmamalı

kciğerlerin bu şekilde hasar görmesi (akciğer barotravması), özellikle sualtında soluma aygıtı kullanılan dalışlarda, çıkış esnasında soluk tutma ya da hızlı çıkışla çevre basıncı sonucu akciğerlerde genişleyen gazın dışarı atılmaması sonucu oluşur. Akciğer barotravmasını önlemek amacı ile dalış eğitimlerinde ‘asla nefes tutma’ altın kuralı, ilk öğretilenlerden birisidir.

 

COVID-19 GEÇİRMİŞ DALICILARA ADRES “sualtindasaglik@outlook.com”

* Covid-19 geçirenlere tüplü/tüpsüz dalış için önerileriniz var mı?

Kendilerine, bir Sualtı Hekimi’ne giderek, hastalığın dalışta riskli bir etkisi olup olmadığı yönünde fikir almalarını öneririm. Biz, Covid-19 geçirmiş dalıcıların, dalışa uygunluğunu değerlendirmek için bir çalışma başlattık. Bu çalışma kapsamında, Covid-19 geçirmiş dalıcılar, bize, ‘sualtindasaglik@outlook.com’ adresine mail atarak irtibat bilgilerini gönderirler ise kendileri ile iletişime geçiyoruz.

Sosyal medyada önerebileceğim platform: ‘Sualtında Sağlık’ Facebook Grubu…

* Tavsiye ettiğiniz kitaplar var mı? Sosyal medya üzerinden size ulaşılabilecek bir platform var mı?

Türkçe yazılmış kaynak olarak Sualtı Hekimi meslektaşlarımız tarafından yazılan ‘Eğitmenler İçin Dalış Sağlığı’; İngilizce kaynak olarak da birçok kitabın yanı sıra, benim Profesör Doktor František Novomeskı ile birlikte yazdığım ‘Fundemantals of Diving Medicine’ kitabını önerebilirim. Sosyal medyada önerebileceğim bir platform olarak da ‘SUALTINDA SAĞLIK’ Facebook Grubu’nu önerebilirim. Burada, dalış sağlığı konusunda özet paylaşımlar yapılmaktadır.

Kendilerine, bir Sualtı Hekimi’ne giderek, hastalığın dalışta riskli bir etkisi olup olmadığı yönünde fikir almalarını öneririm. Biz, Covid-19 geçirmiş dalıcıların, dalışa uygunluğunu değerlendirmek için bir çalışma başlattık.

Riskleri minimuma indirmek için, dalış öncesinde iyi eğitim şart

* Dalış kazalarını önlemek ya da en aza indirmek için önerileriniz nelerdir?

Dalış, farklı fiziksel koşullarda gerçekleştirildiği için bünyesinde bazı riskler taşır. Bu riskleri minimuma indirmek için, dalış öncesinde iyi eğitim gerektiren bir aktivitedir. Bu nedenle, dalışa başlayacak kişilerin mutlaka iyi bir eğitimden geçmesini öneririm.

Ancak yine da dalış kazaları görülebilmektedir. Önemli olan bu kazalardan ders çıkarılması ve benzer kazaların tekrar etmemesi için önlem alınmasıdır. Hastalık ya da ölümle sonuçlanan kazaların büyük bir bölümünün, alınacak önlemler ile engellenebilir olduğu bilinen bir gerçektir. Her türlü kazada olduğu gibi dalış kazalarında da alınacak önlemlerin belirlenmesi, kazanın ortaya çıkışında etkili faktörlerin ortaya konulması ile mümkün olacak ve benzer kazaların tekrarlanmamasına katkıda bulunacaktır. Yine bizim başlattığımız bir çalışmada; ülkemizde gerçekleşmiş dalış kazaları ile ilgili veri toplamak, bu verilerin değerlendirilmesi ile de söz konusu kazaların ortaya çıkmasında etkili faktörleri tespit etmek amaçlanmıştır. Böylece, benzer kazaların yaşanmaması için alınacak önlemler ortaya konulabilecektir. Çalışmaya katılmak isteyen dalıcılar, ‘SUALTINDA SAĞLIK’ Facebook Grubu’ndan çalışma hakkında detaylı bilgiye ulaşabilirler.

Avrasya Projesi’nde dalgıçlar, 108 metre derinlikteki basınca eşdeğer basınç altında çalıştılar. Bu basınçta, narkotik etkisi nedeni ile hava solunamadığı için karışım gaz soludular. Günlerce, basınç odasında yaşadılar, orada uyuyup orada beslendiler. Basınç odasından çıkabilmeleri yaklaşık beş gün sürüyordu.

Avrasya Projesi’nde dalgıçlarımız hava değil karışım gaz soludular

* Sanırım siz Avrasya Tüneli çalışmasına da katıldınız. Bu proje ile ilgili görüşlerinizi alabilir miyim?

Avrasya Projesi, ülkemizde bir ilk, Dünya’da ise ilklerden birisi olan bir proje… Bildiğiniz gibi Boğaz’ın altından, deniz yatağının da altından geçen, iki kıtayı otoyol ile birbirine bağlayan bir proje…  Bu proje çalışmalarında, ülkemizde ilk defa ‘satürasyon dalışı’ gerçekleştirildi. Dalgıçlar, 108 metre derinlikteki basınca eşdeğer basınç altında çalıştılar. Bu basınçta, narkotik etkisi nedeni ile hava solunamadığı için karışım gaz soludular. Dalgıçlar; günlerce, basınç odasında, basınç altında yaşadılar, orada uyuyup orada beslendiler. Basınç odasından çıkabilmeleri yaklaşık beş gün sürüyordu.

Bir sağlık sorunu halinde hemen dışarı çıkamayacakları için içerideki dalgıçların çok sağlıklı olmaları gerekiyordu. Bu nedenle bu dalgıçları, İstanbul Tıp Fakültesi, Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp AD’da çok sıkı bir sağlık muayenesinden geçirdik. Dalgıçlar satürasyonda iken, çalışma bölgesinde herhangi bir sağlık sorunu yaşanma ihtimaline karşın, 7/24 Sualtı Hekimi bulundurduk. Şükür ki ciddi bir sağlık problemi yaşanmadan proje hayata geçirildi.

* Yanıtlarınız için teşekkür ederim. Fotoğraflarınızı da kullanma izni verir misiniz?

Evet, veririm…

Çok tercih edilmeyen bir coğrafya olduğu için yalnızca iki alternatif uçuş var; biri Moskova aktarmalı Rus Hava Yolları ile, diğeri de Kırgızistan’ın başkenti Bişkek aktarmalı Türk Hava Yolları ile. Biz THY‘yi seçtik. Bu uçuşta Bişkek’de 12 saat bekleyeceğimiz bir aktarma yapmamız gerekiyordu.

Esmeri Alev Ekebaş Yazdı

---

Sınır Tanımayan Dağcılar Spor Kulübü’nün Başkanı Ethem KURUÇAY ile STD üyeleri ile Moğolistan’a yaptıkları gezi hakkında konuştuk. 3000 km yol yaptıkları gezinin büyüleyici yanları, Orhun Vadisi, Orhun Yazıtları, Dukha Türkleri, Altay Dağlarının göründüğü kadar sert olması, kuşların efendisi kartalın kutsallığı, yemek ve göçebe kültürünü konuştuk.

* Esmeri Alev EKEBAŞ: Sayın Ethem Kuruçay, Sınır Tanımayan Dağcılar Spor Kulübü’nün başkanısınız. Bize, kendiniz ve kulübünüz hakkında bilgi verebilir misiniz?

Ethem KURUÇAY: Bana bu şansı verdiğiniz için teşekkür ederim. Ben, emekli olmuş, ama çalışmaya devam eden bir Veteriner Hekimim. Doğa sevdalısıyım, iki yıldır da üyesi olmaktan gurur duyduğum kulübüme Başkan olarak hizmet vermekteyim. Bizler, her hafta, Bursalılar olarak, sahip olduğumuz en önemli değerlerden biri olan Uludağ’ımızın farklı rotalarında doğa yürüyüşleri yapıyoruz. Bunlara ilave olarak da hem ülkemizin hem de dünyanın farklı coğrafyalarında etkinlikler düzenliyoruz. Dağcılık Federasyonu’na üye, federe bir kulübüz.

* Türkiye’nin ve dünyanın farklı coğrafyaları dediniz. Bize, ülkemizde çıktığınız dağlar ile dünyada hangi ülkelerde faaliyet yaptığınızı söyleyebilir misiniz?

Ülkemizin neredeyse tüm dağlarına kulüp olarak gittik ve zirvelerine çıktık. Ağrı Dağı, Kaçkarlar, Erciyes, Kaz Dağları, Süphan, Hakkari’nin dağları, Torosların farklı zirvelerini bunlardan birkaçı olarak söyleyebilirim. Asıl kulübümüzü farklı kılan, dünyanın farklı coğrafyalarında faaliyetler düzenlemiş olmamızdır. Bunlar; Gürcistan’ın Kazbek Dağı, Fas’ın Atlas Dağları, Peru’nun And Dağları, Nepal’in Everest Ana Kampı, Tanzanya’nın Kilimanjaro Dağı, Moğolistan’ın Sayan Dağlarına bağlı Mönkh Saridağ Dağı gibi.

* Sınır Tanımayan Dağcılar olarak dünyanın birçok coğrafyasına gitmişsiniz. Bu sefer niçin Moğolistan’ı tercih ettiniz? Sizi oraya çeken neydi? STD üyeleri ile 3000 km yol yaparak Moğolistan’a gezi düzenlemiştiniz. Bursa’dan Moğolistan’a gidişiniz için “Anadolu’dan Atayurda ziyaret” dediniz. Bu gezi kararınızı, size eşlik eden arkadaşlarınızı ve amacınızı anlatır mısınız? Böyle bir faaliyeti kulübünüzden kaç lisanslı sporcu ile yapmayı planladınız? Bizlerle isimlerini paylaşır mısınız?

Muhtemelen bizi oraya çeken; Moğol kültürünü yakından tanımak, hatta onlar gibi doğal ortamlarda, bozkırlarda yaşamak diyebilirim. Bunun yanında, bütün faaliyetlerimizde olduğu gibi asıl hedefimiz, yüksek bir dağa çıkmayı ve Moğolistan’a özel ne varsa gidip görmeyi ve bilmeyi istemekti.

Bunun için faaliyet öncesi kulüp üyelerimizden talep topladık ve istek gösteren 11 arkadaşımızla çıktık yola:

Türkiye’de, Suriye sınırındaki Rus uçağını düşürme olayı daha yeni olmuştu ve Ruslar Türklere karşı çok kızgındı. Rus makamları; “Bu dağın Rusya tarafından Rus dağcılar da tırmanırsa, sizler de tırmanıp zirvede bayraklarınızı açarsanız sıkıntı çıkar.” bahanesiyle bizi oyaladılar…

* Moğolistan dünyanın bize göre oldukça uzak bir noktası. Buraya faaliyet düzenlemek zor olmadı mı? Bildiğim kadarıyla tur şirketleriyle bile gitmenin neredeyse imkânsız olduğu bu coğrafyaya nasıl gittiniz?

Çok haklısınız. Nasıl gideceğimiz konusunda baştan biz de zorlandık. Ama yoğun bir arayış içerisine girdik ve Başkonsolosluk, Büyükelçilik, Dış Ticaret Müşavirliği, TİKA, oradaki ticari Türk işletmeleri ve daha önce oralara seyahat etmiş Türklerin sosyal medya adresleri gibi yazılabilecek veya yardım istenebilecek aklımıza neresi geldiyse yazdık, mail attık. Somut olarak yalnızca Dış Ticaret Müşavirliği aracılığıyla, Türkiye’de üniversite okumuş beş Moğol vatandaşının mail adreslerine ulaşmak bizim için bir çıkış yolu doğurdu. O beş kişiden biri olan Buyan İshidori, bize yardım edebileceğini söyledi ve bütün planlarımızı onun üzerinden yaptık ve gerçekleştirdik. Buyan; Bursa’da Uludağ Üniversitesi’nde okumuş, kendini gerek Bursa’ya gerekse Türklere borçlu hisseden bir Moğol vatandaşıydı. Gitmeden önce Buyan’la 71 kere karşılıklı mail’leşerek bütün faaliyetimizi daha buradan ayrılmadan organize ettik. Araba kiralamamız, kalacağımız yerler, ne yiyip ne içeceğimiz, gezeceğimiz yerler ve çıkacağımız dağ için alınacak izinler gibi bir çok detayı, gitmeden önce yazıştık ve organize ettik. Ve oraya gittiğimizde her şey planladığımız gibi gelişti.

* Ülkeler birbirinden uzak. Dolayısıyla bizlere Moğolistan yolculuğunuzdan ve oraya nasıl ulaştığınızdan biraz bahseder misiniz? Oldukça geniş bir coğrafyaya yayılan ve beş bölgeye ayrılan Moğolistan’da gezi rotanızı nasıl belirlediniz? Rotayı ve konaklama alanlarınız nereleri oldu* Bu organizasyonda yanınızda Moğolistan’dan hangi kişi ve kurumlar vardı?

Çok tercih edilmeyen bir coğrafya olduğu için yalnızca iki alternatif uçuş var; biri Moskova aktarmalı Rus Hava Yolları ile, diğeri de Kırgızistan’ın başkenti Bişkek aktarmalı Türk Hava Yolları ile. Biz THY‘yi seçtik. Bu uçuşta Bişkek’de 12 saat bekleyeceğimiz bir aktarma yapmamız gerekiyordu. Biz de Bişkek’te yapacağımız bu 12 saatlik aktarmada hem şehir merkezini ve alışveriş yerlerini gezmek hem de Bişkek’e 30 km. mesafedeki Ala-Arça tabiat parkını ziyaret etmek için havaalanından bir minibüs kiraladık. Gittiğimiz o bölgeden Tien-Şan dağlarına, yani Tanrı dağlarına uzaktan da olsa bakma ve zirvelerini görme şansını elde ettik. Sonrasında, tekrar hava alanına döndük ve 4 saat süren bir yolculukla Moğolistan’ın başkenti Ulan Bator’un Çengiz Han Hava Alanı’na iniş yaptık. Uçağımız, dönerken de aynı güzergahı takip etti. Bu sefer Bişkek’i gezerken güzel bir restoranda bazı arkadaşlarımız at eti yerken, bazı arkadaşlarımızın da Özbek pilavı ve Kırgız mantısının tadına bakma şansları oldu.

* Normalde bizler Moğolistan denince Gobi çölünü ve uçsuz bucaksız bozkırları hatırlıyoruz. Sizler dağcı bir grupsunuz. Moğolistan’da dağcılık hangi seviyede ve çıkacağınız dağı seçmek kolay oldu mu?

Evet, çok doğru söylüyorsunuz. Bu anlamda ülke hem zengin hem de fakir. Yani dağlar batıya toplanmış. Kazakistan, Çin ve Rusya sınırlarının kesiştiği noktaya. Altay Dağları var. Fakat başkent Ulan Bator’a 1700 km. mesafede. Ulaşmak, kara yoluyla neredeyse imkânsız. Havayolu ise küçük uçaklarla hem pahalı hem de zor. O yüzden ülkenin güneyini de Gobi çölünün kapladığını ve bazı dağlara da kutsallığı yüzünden izin verilmediğini düşünürsek, biz de çıkacağımız dağı, kuzeyde, Rusya sınırındaki Sayan dağ grubunun bir parçası olan Mönkh Saridağ Dağı olarak seçtik. Tabi, doğru bir tercih yapamadığımızı oraya gidince anladık. Moğol makamlarından bütün izinlerimizi almış olmamıza rağmen, dağın kuzey kısmı Rusya sınırları içerisinde olduğundan, son gün, dağın eteklerindeki Rus irtibat bürosu iznimizi imzalamayarak bize zorluk çıkardı. Türkiye’de, Suriye sınırındaki Rus uçağını düşürme olayı daha yeni olmuştu ve Ruslar Türklere karşı çok kızgındı. Rus makamları; “Bu dağın Rusya tarafından Rus dağcılar da tırmanırsa, sizler de tırmanıp zirvede bayraklarınızı açarsanız sıkıntı çıkar.” bahanesiyle bizi oyaladılar ve iznimizi beş saat gecikmeyle onayladılar.

Bizler de geç kalmamıza rağmen, aramızdan seçtiğimiz beş arkadaşımızı yerel dağ rehberi eşliğinde aceleyle dağa gönderdik. Tırmanma esnasında rehberimizin zamanın dönüş için çok yetersiz olacağını söylemesiyle, gece karanlığında patikası olmayan dağdan dönmemek veya belki de dağda bir gece konaklama riskini göze almadığımız için, 3000 m. yüksekliğe yaklaşmışken dönüş kararı almak zorunda kaldık. Çünkü programımız çok sıkışıktı. Bu yüzden planlarımızı bir gün bile sarkıtma şansımız yoktu.

o vadide geceleyen 200.000 kişilik Moğol ordusunun sabah sefere doğru yola çıktığını hayal etmek bile, bulunduğumuz yerlerin önemini bir kez daha bizlere hissettiriyor.

* Moğolistan, tarihsel anlamda çok eski bir yerleşim yeri. Çevrenize hangi gözle baktınız? Bir Türk olarak sizi en çok etkileyen ne olmuştu?

Tabi, bizler için kadim topraklar diyebileceğim yerlerde olmak çok heyecan vericiydi. Hun Türkleri, Uygurlar, Göktürkler, Avarlar gibi bazı Türk

topluluklarının buralarda yaşamış, hüküm sürmüş, yüzyıllarca at koşturmuş ve kılıç kuşanmış olduğunu biliyor olmak, çevrenizi farklı gözlerle izlemenize sebep oluyor. Tarihte Türk kelimesinin yazılı olarak karşımıza çıktığı ilk yazıtlar olan Bengütaşlar’a, yani Bilge Kağan ve Kültiğin’in yazdırdığı dikili taşlara dokunma şansımız oldu. Bu bile sizi heyecanlandırmaya fazlasıyla yetiyor. Bu yazıtların replikalarını, ilk defa bulundukları yerlere dikmişler, asıllarını da hemen yanında yapılan müzede sergilemekteler. Bizler de bu dikili taşların birkaç yüz metre yakınında geceyi, Moğolların GER dediği, bizlerde ise YURT diye söylenen çadırlarda geçirdik. Yani, Orhun vadisinde ve Orhun nehrine bakarak yaşanmış bir gün ve bir gece. Ayrıca Moğol imparatoru Cengiz Han’ın başkent olarak da seçtiği, Karakurum da denen bu topraklara yüksekten bakmak ve o vadide geceleyen 200.000 kişilik Moğol ordusunun sabah sefere doğru yola çıktığını hayal etmek bile, bulunduğumuz yerlerin önemini bir kez daha bizlere hissettiriyor.

* Bu bahsettiğiniz eski kültürel kimliklerini günümüze taşıyan göçer veya yerleşik insanlar, kabile veya topluluklar var mıydı? Yakından görme şansınız oldu mu? Moğol ve Kazak kültürüne dair izlenimleriniz ve Türk kültürü ile olan bağlantılarını gözlemlerinizi anlatır mısınız? Tabii Dukha Türkleri ile anılan Ren Geyiklerini de unutmamak gerekli. Qusbegi Kazak göçmenleri ile karşılaştınız mı? Dukha Türkleri, kökenleri, yaşam alanları, dilleri ve kültürlerinden bahseder misiniz? Türkiye ile yakınlıkları, Türklere benzer yönleri, adetleri, kullandıkları ortak kelimeler, bağları nelerdir? Türkçenin hangi lehçesini konuşuyorlar? Göçebe hayatlarını atlar, ren geyikleri, kartallar, şahinler ve aileleri ile birlikte nasıl sürdürüyorlar. Şaman kültüründen hangi izleri taşıyorlar? Bu oramda neler hissettiniz? Neler gözlemlediniz?

Evet, bu anlamda çok şanslıydık. Sayan Dağları’nın uzantısı olan çıkacağımız dağ için 750 km. kuzeye doğuya gitmiştik. O bölgeler güney Sibirya diye biliniyor ve soğuk iklim şartlarına dirençli Tayga ormanları ile kaplı. Bu coğrafyada sayıları 400’ü geçmeyen Tuva Türkleri veya Dukhalar da denen, Ren geyiği çobanlığı yapan göçer topluluklar yaşıyor. Biz, bu topluluğa dahil birkaç çadırdan oluşan bir klanın biraz güneye indiğini ve Ren geyiği boynuzundan yapılmış hediyelik eşya sattıklarını rehberimiz vasıtasıyla haber aldık ve rotamızı onlara doğru çevirdik. Onların lideri ve en önemli kişisi olan bir Şaman kadınla, rehberimiz aracılığı ile sohbet ettik ve sorunlarını dinledik. Hatta akşam bizleri bir şaman ayinine katılmamız için davet ettiler. Orada ren geyiklerini görmek, onlara dokunmak ve yöresel kıyafetlerle resimler çektirmek bizleri yeteri kadar heyecanlandırmıştı.

Daha sonrasında Orta Moğolistan’ın bozkırlarında arabalarımızla güneye doğru yol alırken, yol yakınındaki bir Moğol çadırına konuk olduk. Çat kapı biz geldik misali. Küçük bir çekirdek aile, bizleri ağırlamak için adeta etrafımızda pervane oldu. Bir göz oda büyüklüğündeki çadırlarında, yedirdiler, içirdiler bizleri. Onların atlarına bindik, kış için kuruttukları peynirlerinin ve kurutulmuş etlerinin tadına baktık. Unutamayacağımız anılarla ayrıldık onların yanlarından.

Nüfusun yaklaşık üç buçuk milyon olduğu bir ülkede 39 milyon at var desem, herhalde size biraz fikir vermiş olurum. Bunların bir kısmı sahipli ama büyük bir çoğunluğu da bozkırlarda sürüler halinde…

* Moğolistan’da hep hayvanların çok olduğunu söylerler, hatta başı boş gezen atlardan bahsederler. Moğolistan kültürü atlar ve kartallarla bütünleşmiş. Atlara ve kartal/şahin verilen önem yaşama nasıl yansımış? Altın Kartal Festivali yapılıyor. Bu muhteşem hayvanlarla Moğolistan gezinizde nerede, nasıl karşılaştınız?

Nüfusun yaklaşık üç buçuk milyon olduğu bir ülkede 39 milyon at var desem, herhalde size biraz fikir vermiş olurum. Bunların bir kısmı sahipli ama büyük bir çoğunluğu da bozkırlarda sürüler halinde, başı boş yaşıyorlar. Küçükbaş hayvan sahibi olan Moğolların sürülerindeki hayvan sayısı, binli rakamlarla söyleniyor, 3000- 5000 koyun gibi. Sürüler o kadar büyük ki, çobanlar, işlerini ya at sırtında ya da motosikletlerle yapıyorlar. Tabi bir de oralarda soğuk havalara dayanıklı YAK denen büyükbaş hayvanlar var. Bizim sığırlarımızdan daha uzun tüyleri olan bu hayvanlar, -50, -60 derecelerde hayatlarını devam ettirebiliyorlar.

Ayrıca bizim buralarda nasıl karga ve saksağan çoksa, oralarda da kartal ve şahin o kadar çok. Gökyüzüne baktığınızda bir kartal veya başka bir yırtıcı kuş görmemeniz imkânsız gibi. Biz de bunları bol bol gözledik ve fotoğrafladık.

* Burada yaşayan insanların inanışları konusunda bizlere bir şeyler söyleyebilir misiniz? İbadethane veya tapınakları var mı? Görme şansınız oldu mu?

Bu anlamda da ilginç bir ülke. Yüzde doksan beşi Moğol olmasına rağmen farklı inanışlar var. Çok büyük bir çoğunluğu Tibet Budizmi’ne inanıyor ama onlardan sonraki çoğunluk, inançsız olan Moğollar. Az miktarda Müslüman, Hıristiyan ve Şamanizm’e inanan insanlar da var.

Budist tapınaklardan Ulan Bator’daki Zaisan tapınağı ile Karakurum’daki Erdene-Zu tapınaklarını görüp, gezebildik.

Yüzde doksan beşi Moğol olmasına rağmen farklı inanışlar var. Çok büyük bir çoğunluğu Tibet Budizmi’ne inanıyor ama onlardan sonraki çoğunluk, inançsız olan Moğollar. Az miktarda Müslüman, Hıristiyan ve Şamanizm’e inanan insanlar da var.

* Bizlerde, Moğol imparatorluğu denince Cengiz Han, Cengiz Han denince Moğollar aklımıza geliyor. Bu etkileşimi orada hissettiniz mi? Onlar için Cengiz Han ne ifade ediyor?

Moğollar, var oluşlarını Cengiz Han’a borçlu olduklarını düşünüyorlar. Bizler nasıl Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ü şükran ve minnetle her fırsatta anıyorsak, onlar da aynısını Cengiz Han için yapıyorlar. İsmini havaalanlarına, yollara, müzelere, bulvarlara, meydanlara veriyorlar ve onu unutmayıp, unutturmuyorlar. Ayrıca dünyadaki şu ana kadar 45 m. boyuyla yapılan en büyük insan heykeli, Cengiz Han’a ait. O heykelle ilgili şöyle bir hikâye anlatılır Moğolistan’da, kısaca aktarmak isterim. ‘’Bir gün Cengiz Han, ikinci Çin seferinden dönerken, ordusuyla yoğun siste yolunu kaybetmiş. Sis, günlerce kalkmamış. Gece Cengiz Han, Gök Tanrı’ya; “Bana yolumu göster.” diye yalvarmış. Sonra, gece rüyasında tanrı ona, sabah kalktığında atının kırbacını göğe savurmasını ve tutamacı hangi yönü gösteriyorsa ordusunu o yöne götürmesini söyler. Sabah kalkınca rüyasını komutanlarına anlatır ve kırbacını savurup tutamacı istikametinde ordusunu götürür. Bir süre sonra ordu Karakurum’a varır.’’ İşte bu anlatılan olayın gerçekleştiği yere Moğol hükümeti, dünyanın en büyük heykelini yapar ve anıtlaştırır. Biz de üzerine asansörle çıkılan, Cengiz Han’ın atının üzerinde ovaya baktığı bu heykeli ziyaret ettik. Ve atının iki kulağı arasına yapılan platformdan uçsuz bucaksız ovaya doğru baktık.

* Moğolistan’ı bizlere çok güzel anlattınız. Başka aklınıza gelen bir şeyler varsa onları da hatırlamanızı isteyeceğim. Çünkü bu söyleşiden sonra mutlaka başkaları da o kadim topraklara gitmek isteyecektir. Anılarınız bizler için çok değerli ve önemli bir yol gösterici oldu.

Bizler Gobi çölünü göremediğimiz için biraz eksik kalmış olsak da Moğolistan’ın bütün eşsiz doğal güzelliklerini görme şansımız oldu. Hatta sönmüş bir yanardağın kraterinden içeriye doğru bile baktık.

Orta Moğolistan’da, Hustai Milli Parkı’nda, günümüzde doğada serbestçe gezen Yılkı atlarının ataları olan, şu an soyları tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalan Przewalski atlarını görebilmek için, sabah çok erken saatlerde su içmeye gelecekleri bir vadinin yamacında bekledik. Yaşadıkları doğal ortamlarda onları gözlemledik. Gerçi bu atlardan olmasa da diğer atlardan elde edilen sütlerin fermantasyonu ile elde edilen Kımız içeceğini de tatma şansımız oldu. Bu da bizler için oldukça farklı bir deneyimdi.

Bu faaliyetimiz boyunca, 10 gün içerisinde, kiraladığımız 4×4 araçlarla 2700 km. yol yaptık. Dağlarını gördük, kültürlerini tanıdık, yemeklerini yedik, sularını içtik. Yanımızda binlerce fotoğraf, onlarca video ve yaşanmış, anlatılacak birçok hikâye ile geri döndük.

Bizler Gobi çölünü göremediğimiz için biraz eksik kalmış olsak da Moğolistan’ın bütün eşsiz doğal güzelliklerini görme şansımız oldu. Hatta sönmüş bir yanardağın kraterinden içeriye doğru bile baktık.

* Fotoğrafları kullanım izni verir misiniz? Eklemek istedikleriniz var mı? Sizlere sosyal medya aracılığı ile ulaşmak isteyenlere sosyal medya adresinizi vermek ister misiniz?

Fotoğraflarımı kullanım izni veriyorum. Sınır Tanımayan Dağcılar Spor Kulübü’nün facebook’da SINIR TANIMAYAN DAĞCILAR, Instagram da sinirtanimayandagcilar sosyal medya sayfalarından bize ulaşabilirler.

Nemrut Dağı, Adıyaman ilinin Kahta ilçesinde varolan, sönmüş bir volkanik dağdır. Zirvesindeki  2 bin yıllık yapılar ve heykeller, I. Antiochos tarafından, Tanrıları’na saygısını göstermek amacıyla inşa ettirilmiştir

Esmeri Alev Ekebaş Yazdı

---

* Esmeri Alev Ekebaş: Hakan hocam, öncelikle hoş geldiniz. Bizler, sizleri çok iyi tanıyor ve takip ediyoruz ama sizi yeni tanıyanlar için bize kendinizi kısaca tanıtabilir misiniz?

Hakan Yedican: Merhaba Alev hanım… Öncelikle davetiniz ve böylesine önemli konulara yer vererek insanlarımızın bilgilenmelerine aracı olduğunuz için sizlere çok teşekkür ederim. Özgeçmişime gelince… 1978 yılı, Ankara doğumluyum. İlkokulun hemen ardından Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı Vurmalı Çalgılar Bölümü’ne başladım. Orta, lise ve üniversite bölümlerini de aynı okul ve bölümde okudum. Üniversite ikinci sınıfı atlayarak, okul ikincisi ve bölüm birincisi olarak üniversite eğitimimi tamamladım.

Hemen ardından yine aynı okul ve bölümde Master ve Doktora eğitimlerime devam ettim. 2002 yılında yine aynı bölümde Vurmalı Çalgılar Araştırma Görevlisi oldum. Ayrıca Modern Bale Anasanat Dalı’nda perküsyon ve piyano eşlikçiliği, Caz Bölümünde Bateri Öğretim Görevlisi, H.Ü. Akademik Orkestrası’nda Vurmalı Çalgılar Grup Şefi ve diğer Senfonik Orkestralar’da ve Operalar’da, TV-Radyo programlarında ve çok sayıda konserlerde görev aldım. Halen H.Ü.A.D.K. Vurmalı Çalgılar Bölümü’nde Öğretim Görevlisi olarak çalışmalarıma devam etmekteyim.

Bunların yanında, lise çağlarından beri frekanslar, insanlık tarihi, dünya dışı yaşam, UFO’lar, antik medeniyetler, mitolojiler, inanç sistemleri, Sümer ve Anunnakiler, Mısır-Hint-Güney Amerika uygarlıkları, piramitler, kadim tarih ve okültizm gibi çok farklı konulardaki merakımla araştırmalara başladım. Merakımın ve araştırmalarımın sürekli artarak devam etmesiyle de, uzun yıllar sonucunda ortaya çıkan ilginç sonuçları da seminerler, TV-Radyo-Sosyal Medya Programları’nda ve katıldığım gezi programlarıyla ilgili insanlarla paylaşmaya çalışmaktayım.

Doğu ve Batı teraslarındaki Tanrılar’ın oturduğu tahtların arkasında yer alan metinin 30. satır ve devamında, anıtın kurucusu, Persleri ve Helenleri, soyunun ‘mutluluk veren ataları’ olarak anlatmaktadır

Antiochos annesi tarafından Yunan, babasından Persler’le bağlantılıdır

* Bugün size Nemrut Dağı ve önemi hakkında birkaç soru sormak istiyorum. Çünkü sizler defalarca o bölgeleri ziyaret ettiniz ve çok çeşitli konularda da araştırmalarda bulunuyorsunuz. Bizlere kısaca ‘Nemrut Tümülüsü’nden bahsedebilir misiniz?

Nemrut Dağı, Adıyaman ilinin Kahta ilçesinde ve şu anda 2 bin 150 metre yükseklikte bulunmakta olan, sönmüş bir volkanik dağdır. Bu dağın zirvesindeki yaklaşık 2 bin yıllık olan yapılar ve heykeller, bu bölgede geçmiş zamanlarda hükümdar olan I. Antiochos Theos (I.Theos Dikaios Epiphanes Philorhomaios Philhellen/Antiokhos) tarafından, inandığı Tanrıları’na saygısını ve yakınlığını göstermek amacıyla inşa ettirilmiştir. Bu yapının içinde de I.Antiochus’un mezarının bulunduğu düşünülmektedir. Antiochos; Büyük İskender’in soyundan gelen annesi Kraliçe Laodike tarafından Yunan, baba tarafından ise Pers Kralları ile bağlantılıdır.

Yapının doğu ve batı bölgelerinde 8-10 metrelik dev heykellerin olduğu teraslar bulunmaktadır. Bu terasların her ikisinde de aynı sırayla yer alan devasa heykeller ise soldan sağa şöyledir: Tanrı-Kral I.Antiochos, sağında ülkenin Ana Tanrıçası Kommagene (Fortuna/Juno/Tyche), tam ortada Baş Tanrı Zeus (Oromastes/Ahura Mazda), onun yanında Apollon (Mithras/Helios/Hermes) ve en sağda ise Herakles (Artagnes/Ares/Bahram)… Tanrı heykellerinin oturduğu tahtlarının arka yüzünde ise I.Antiochos’un bizzat yazdırdığı bir çeşit vasiyetname gibi yorumlanabilecek 237 satırlık uzunca bir kült yazı (Nomos) bulunmaktadır.

Bu Tümülüs; 1881 yılında, Diyarbakır’da yürütülmekte olan bir yol çalışması için çevrede keşif yapıyor olan Alman Arazi Mühendisi Karl Sester (Charles Sester) tarafından keşfedilmiştir

Tarihsel hikâyesini çok kısaca özetleyecek olursak… Eski çağlarda Büyük İskender’in imparatorluğunun parçalanmasıyla oluşan birçok krallıktan biri olan Kommagene Krallığı’nı kuran I.Mithradates’in (I.Mitridat Kallinikos) oğlu olan I.Antiochus, M.Ö. 62-32 tarihleri arasında bu krallığa altın çağını yaşatmıştır. I.Antiochos’un ölümünden 106 yıl sonra (M.S. 72 yılında) ise Roma’ya karşı yapılan bir savaşta krallık tüm gücünü yitirip Roma hakimiyetine girmiştir.

Nemrut Dağı, 1987 yılından beri Unesco Dünya Miras Listesi’ndedir

* Nemrut Dağı Tümülüsü ne zaman ve nasıl keşfedilmiştir?

Bu Tümülüs; 1881 yılında, Diyarbakır’da yürütülmekte olan bir yol çalışması için çevrede keşif yapıyor olan Alman Arazi Mühendisi Karl Sester (Charles Sester) tarafından keşfedilmiştir. Daha sonra Alman Arkeolog Otto Punchtein ve o dönemin ünlü bilim insanlarından olan Osman Hamdi Bey bu bölgede araştırmalar yapmışlardır.

Ciddi anlamdaki ilk yoğun kazılar ise ancak 1953 yılında başlayabilmiştir. Karl Sester’in 6 kişilik ekibinin de yardımlarıyla birçok kalıntı ve belgeyi ortaya çıkartmışlardır. Bunların içinde Grekçe yazılı bir kitabede yer alanlar, heykeller hakkında bugünkü bilgilerimizi oluşturan en önemli belgelerdir. Nemrut Dağı, 1987 yılından beri Unesco Dünya Miras Listesi’nde ve 1988 yılından beri de Nemrut Dağı Milli Parkı olarak koruma altındadır.

Oromasdes; Zerdüşt dininin ‘Bilge Efendisi’ Ahura Mazda’nın Grekçe karşılığıdır

* Heykellerin oturduğu tahtların arkasındaki Grekçe yazılardan bahsettiniz. Bu yazılarda neler yazmaktadır?

Hakan Yedican:Doğu ve Batı teraslarındaki Tanrılar’ın oturduğu tahtların arkasında aynı şekilde ve hemen hemen aynı ifadeler yer aldığı için, tahrip olmuş ve eksik kısımların karşılıklı kıyaslanmalarıyla eksik ifadeler çözümlenebilmiştir. Böylece Doğu Terası’ndaki metin, 237 satır olarak çözüme kavuşturulmuştur.  Buradaki 30. satır ve devamında, anıtın kurucusu, Persleri ve Helenleri, soyunun ‘mutluluk veren ataları’ olarak anlatmakta ve yazıtın sonunda, “İran’ın, Makedonya’nın ve kendi yurdu Kommagene’nin bütün ‘Baba-Tanrıları’nın, çocuklarına ve torunlarına lütufkâr olmakta devam etmeleri” umudunu dile getirmektedir. Bu yazılarda ve heykellerde betimlenen Zeus ile birlikte bahsedilen Oromasdes; genel olarak Hellen/Yunan Pantheonu’nun ‘Baş Tanrısı’ Zeus olarak değerlendirilse de, esasen Zerdüşt dininin ‘Bilge Efendisi’ Ahura Mazda’nın Grekçe karşılığı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Böylece, Zeus-Oromasdes’i, burada Hellen-Pers ortak Tanrılar göğünün hükümdarı olarak düşünmek gereklidir. Ayrıca yazıtların 53. satırında şu önemli ifadeler yer almaktadır; “İşte, gördüğün gibi, Tanrılar’a gerçekten lâyık oldukları bu heykelleri ben diktirdim: Zeus-Oromasdes’in, Apollon-Mithras-Helios-Hermes’in, Artagnes-Herakles-Ares’in ve her şeyi besleyen vatanım Kommagene’nin heykellerini. Aynı taştan ve aynı tahtlar üzerinde duaları işiten Tanrılar’ın yanına kendi heykelimi de koydurttum. Böylece ulu Tanrılar’ın ezeli saygınlığını kendi genç bahtıma çağdaş kıldım.. Ve böylece onların kraliyete ilişkin olarak giriştiğim işlerde sık sık ve somut olarak, âlicenap bir yardım olarak bana tevcih ettikleri sonsuz ihtimam ve himayelerinin hakkaniyetli bir taklitçisi oldum…”

Puchstein, yazıtın başlangıç kısmını aşağıdaki şekilde çözmüştür: “Kral Mithridates Kallinikos ile Anasever, Muzaffer, Epiphanes Tanrı Kral Antiokhos’un kızı olan, Kardeşsever Tanrıça Kraliçe Laodike’nin oğlu, Romalılar’ın ve Hellenler’in dostu, Adil, Büyük Kral ve Tanrı Antiokhos, kutsal temeller üzerinde sonsuz zamanlar için ebedi harflerle kendi ululanması amacıyla sözler kaydettirdi…”

Anunnakiler’in çanta figürü, Göbeklitepe’nin 43 numaralı sütununun en üstündeki kabartmalarda üçlü olarak yer alıyor. Bu durum bana, Göbeklitepe’nin de bir şekilde Anunnakiler’le ilişkili olabileceğini düşündürüyor

Tümülüs’te elektromanyetik alan enerjisi ‘0’ V/m ve ‘0’ µT seviyesindedir…

* Nemrut Dağı’ndaki Tümülüs’te Kral I.Antiochus’un mezarı bulunabilmiş midir? Tümülüs’ün içinde başka neler olabilir?

Hakan Yedican: I.Antiochus’un mezarının bu Tümülüs’ün içinde bir yerlerde olduğu düşünülmektedir fakat henüz böyle bir mezara ulaşılabilmiş değildir. Bu Tümülüs, yaklaşık 50 metre yükseklikte ve 150 metre çapında olup, yumruk büyüklüğünde taşlarla özenle konik şekilli bir piramit şeklinde örtülerek kapatılmıştır. Tümülüs’ün içinde bu mezardan başka, birçok yeraltı tünellerinin olduğu da düşünülmektedir. Burada yer alan heykellerin sıralamasının özel bir anlamı olup olmadığının araştırılması ise ‘Hiyerotesyon Dalı’nın araştırma konusunu oluşturmaktadır. Şahsen yaptığım EMF (Elektro Manyetik Alan) ölçümlerinde ise, Tümülüs’ün başladığı yerde elektromanyetik alan enerjisinin ‘0’ V/m (Volt/Metre) ve ‘0’ µT (microTesla) seviyesine düşmesi de araştırılmayı hak eden başka bir ilginç konudur. Sonraki turlarımızda daha farklı ölçümler de yapmayı planlamaktayım.

Horoskop’taki dizilim; M.Ö. 109 Yılı’nda 14 Temmuz tarihi saat 19:37’de mümkündür

* Esmeri Alev Ekebaş: Sizi Nemrut Tümülüsü’nde en çok neler etkiledi acaba?

Hakan Yedican:Nemrut Tümülüsü’nde beni en çok etkileyen şeylerin başında, batı terasında yer alan aslan kabartması ve önemi gelmektedir. Çünkü Dünya’nın ilk horoskobu olarak kabul edilir. 175 santimetre yüksekliğinde, 240 santimetre genişliğinde ve 47 santimetre kalınlıkta olan bu kabartmanın gövdesinde, her biri 8 ışınımlı 19 yıldız ve aslanın üzerinde ise 16 ışınımlı 3 büyük yıldız sembolü bulunmaktadır. Bu üç yıldız sembolünün ‘Mars, Merkür ve Jüpiter gezegenleri’ olduğu, hemen üzerlerindeki Yunanca yazılardan anlaşılmaktadır. Aslanın boynunda hilal şeklinde ‘ay’ sembolizmi vardır. Hilalin yukarısında da, krallığı sembolize eden Regulus Yıldızı vardır. Konunun uzmanlarına göre horoskoptaki bu dizilim; Jüpiter, Merkür, Mars ve Ay’ın yörünge hareketleri baz alınarak, M.Ö. 109 Yılı 14 Temmuz tarihine ve bu dizilimin gözle görülebilmesinin de ancak saat 19:37’de mümkün olabileceği hesaplanmıştır. İlginç olan şeylerden birisi de bu dizilimin yaklaşık 25 bin yılda bir oluşmakta olmasıdır.

Yazılı kaynaklardan anlaşıldığına göre bu tarih, Kral I.Antiochos’un babası olan I.Mithridates’in taç giyme anını ifade etmektedir. Eğer ki bu ifade doğruysa, tüm bu yapı kompleksinin çok gelişmiş astronomik ve göksel bilgilere dayanarak yapıldığı ve o dönemde bu kadar hassas ve derin bilgilere sahip olunduğudur. Aslanlı horoskop, 2003 yılında restorasyon için farklı bir bölüme alınmıştır. Yurtdışından gelen bir ekiple anlaşılmış, fakat bazı nedenlerden dolayı ekip değiştirilerek yerli uzmanlara devredilip gerekli müdahaleler yapılmıştır. Ancak maalesef ki, bu ekibin müdahalesine maruz kalan Aslanlı horoskop halen bir konteyner içerisinde tutulmaktadır ve ziyaretçilere kapalıdır. Devletimizin, milletimizin her türlü Milli ve tarihi değerimize sahip çıkarken çok daha hassas olmasını ve bu tür önemli konuların mümkün olduğunca da Türk uzmanların kontrolünde yapılıyor olmasını ümit ederim.

Zeus: Ahura Mazda, Jüpiter, Vishnu, Thor, Hürmüz, Viracocha, Ülgen, Enlil

* Esmeri Alev Ekebaş: Sizce Nemrut Dağı’nın Göbeklitepe’yle ilişkisi olabilir mi?

Hakan Yedican:Tümülüs’ün en önemli Tanrı figürü Zeus… Uzun yıllardır yapmakta olduğum araştırmalarım sonucunda, ‘Tanrıların Tanrısı Zeus’, Yunan Tanrıları’nın da ‘Baş Tanrısı’ olarak; Pers mitolojisinde ‘Ahura Mazda’, Peru ve Roma kültürlerinde ‘Jüpiter’, Hint kültüründe ‘Vishnu’, İskandinav Mitolojileri’nde ‘Thor’, İran Mitolojisi’nde ‘Hürmüz’, Amerikan Mitolojileri’nde ‘Viracocha’, Türk Mitolojisi’nde ‘Ülgen’ ve Sümer Mitolojisi’ndeki ‘Enlil’e karşılık gelmektedir.

Enlil karakteri; Sümerliler’in Tanrıları olarak kabul ettikleri Anunnaki’lerin de baş şahsiyetlerinden biri olup, baş düşmanı olan üvey kardeşi Enki ile olan savaşları tüm dinlere, mitolojilere, hikayelere, destanlara konu olmuş ve dünya genelinde de binlerce resim, heykel, kabartma, tablet vb. gibi arkeolojik eserlerde de ellerinde genellikle bir çanta ve kozalak tutarlarken ifade edilmişlerdir.

Anunnakiler’in bu aynı çanta figürünü Göbeklitepe’nin 43 numaralı sütununun en üstündeki kabartmalarda üçlü olarak yer alıyor olması; bana Göbeklitepe’nin de bir şekilde Anunnakiler’le ilişkili olabileceğini ve dolayısıyla Anunnaki ‘Baş Tanrıları’ndan olan Enlil/Zeus’un da Nemrut Dağı’nda heykelinin olmasından dolayı, bu iki gizem dolu yapının birbirleriyle ortak bazı yönleri olup bu konuların da detaylıca araştırılması gerektiğini düşündürmektedir.

Çünkü şahsi düşüncem şudur ki; bana göre tüm dinler ve mitolojilerde aynı karakterler, olaylar ve hikayeler farklı isimler altında aynı konuları ve kişileri ifade etmektedirler. Bu iddiam doğru ise, tüm Dünya dinleri, mitolojiler ve hatta kadim ve gizem dolu muazzam taş yapılar, piramitler de aslında aynı ortak kaynaklarla ilişkili olup, gizemli bir kültürle bağlantılı olabilirler.

Ayrıca Nemrut Dağı’ndaki horoskop Aslan’dan da açıkça anlaşıldığı üzere bu yapı kesinlikle gökyüzündeki yıldızlar ve gezegenlerle derin astronomik bilgiler kullanılarak, hassaslıkla inşa edilmiştir. Ki aynı şekilde Göbeklitepe’nin 12’li sütunlarının da astrolojik Zodyak takım yıldızlarıyla ilişkili olabileceğini ve yapıların ortasındaki iki büyük ‘T’ şekilli kayanın da çeşitli yıldızlara hizalı olacak şekilde inşa edildiklerini düşünmekteyim. Bu konuda da Nemrut Dağı’nın ve Göbeklitepe’nin gizemlerini doğru çözümlemek ve bağlarını araştırmak çok büyük önem arz etmektedir.

Kommagene Krallığı’nın yaşadığı bölgede, Tanrılar’a en yakın, en yüksek yerde…

* Esmeri Alev Ekebaş: Sizce bu muazzam Tümülüs ve heykellerin burada yapılmış olmasında, Nemrut Dağı’nın ve bu bölgenin seçilmesinin özel bir sebebi var mıdır?

Hakan Yedican: Elbette akla gelen ilk şey Kommagene Krallığı’nın bu bölgelerde yaşamış olması… Bu bölgenin en yüksek zirvesinin burası olmasıyla, en yüksek yerin de Tanrılar’a en yakın yer olarak düşünülmesi en mantıklı seçim olacaktır.

Ancak biliyorsunuz ki, bu topraklar çok uzun zamandır kutsallıkla ilişkili tutulmuş bölgelerdir. Bunu sadece mitoloji ya da efsane olarak değil de aynı zamanda enerjisel bir ‘ley hattı kesişim noktası’ veya bölgesi olarak da düşünmemiz gerekebilir.Bu konuda, Fırat ve Dicle nehirlerinin muazzam enerjileri ve önemi her zaman o bölgeyi farklı kılmıştır.

Örneğin, Dünya üzerinde sadece Şanlıurfa Halfeti’de yetiştiği bilinen endemik bitki türlerinden olan ve ilk kez Alman eczacı ve bitki toplayıcısı Paul Sintenis tarafından 1988 yılında Halfeti bölgesinden toplanan ‘Mezopotamya Sümbülü’, 1977 yılında Speta adlı yabancı bir araştırmacı tarafından bilim dünyasına tanıtılmıştır. Ayrıca yine bu bölgeye has olan endemik bir bitki de ‘Siyah Gül’dür. Yani buradaki bazı bölgelerin havasının, suyunun, toprağının farklı bir enerjisi var gibi görünmektedir. Bu konuların bilimsel olarak daha derin araştırılması da gerekmektedir. İnsanlığın kozmik kökenleri ortaya çıktıkça, Dünya’daki karanlığı meşale gibi aydınlatacaktır.

* Esmeri Alev Ekebaş: Bizlere bu konularla ilgili son olarak neler söylemek istersiniz?

Bu konularla ilgili şunları söylemek isterim… Ülkemizin, insanlığın, dinlerin, mitolojilerin tarihleri; bence, bizlere tamamen doğru olarak yansıtılmamakta ve aslen kozmik kökenlere sahip bağlantıları bulunmaktadır. Birçok konuda önemli sırlar ve gizemlerle dolu çok farklı bir ‘hakikât’ olduğunu düşünüyorum. Bu dünya üzerinde huzurlu, kardeşçe ve barış içerisinde yaşayabilmemiz için, birbirleriyle muazzam derecede bağlantılı ve tahminlerimizden çok eskilere kadar uzanan bu gizemli bağlantıları çözmemiz gerekmektedir.

Çok önemli bir zamanda ve coğrafyada yaşamaktayız. Arkeolojiyi, astrolojiyi, gerçek tarihi, insanlık ve inanç sistemlerimizin kökenlerinin gerçekte nelerle bağlantılı olabileceğini anlayabilmenin en önemli ve kestirme yolu da, kadim tarihimizi çok iyi analiz edebilmekle mümkün olabilir diye düşünüyorum. Bu konularda çok açık fikirli ve geniş açılardan tarafsızca bakabilmeli, bilime ve mantığa uygun adımlarla hakikâti aramakta geç kalmamalıyız. Çünkü şahsen şuna inanıyorum ki; insanlığın gerçek kozmik kökenleri ortaya çıktıkça, Dünya’daki karanlığı bir meşale gibi aydınlatacaktır.

Son sözlerimiz de Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ten olsun; “Türk çocuğu, ecdadını tanıdıkça daha büyük işler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktır.” “Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!”

* Esmeri Alev Ekebaş: Değerli bilgileriniz için sizlere çok teşekkür ederim. Araştırmalarınızda ve gezilerinizde sizlere kolaylıklar diliyorum ve katıldığınız için çok teşekkür ediyorum. Ayrıca çekmiş olduğunuz fotoğrafları kullanmak için de izninizi istiyorum.

Hakan Yedican: Ben de davetiniz için sizlere çok teşekkür ederim. Araştırma ve gezilerimize devam edeceğiz. Edindiğimiz yeni bilgileri de sizlerle paylaşmaktan her zaman kıvanç duyarım. Ayrıca bu röportajımız için Ekim 2021 tarihinde gönderdiğim tarafıma ait fotoğrafların; Esmeri Alev Ekebaş tarafından sosyal medya, dergi ve gazetelerde kullanılmasına izin veriyorum.

Esenlikle kalın…